Graven naar herinneringen van onze stad
‘Elke dag zijn wij bezig met het waardevolle verleden van Antwerpen’, vertelt stadsarcheologe Anne Schryvers. ‘Het grote verhaal van onze stad is misschien al gekend, toch brengt archeologisch onderzoek nog heel wat sporen, resten en artefacten aan het licht die dit verhaal vervolledigen, aanvullen of tastbaar maken. Dat kan gaan van aardewerkscherven tot historische brugpijlers. Elke vondst is een nieuw stuk van de grote puzzel van ons collectief verleden. Waaruit we weer verder kunnen leren.’
Weg is weg
‘Als archeoloog heb je altijd maar één kans om in de grond te kijken naar het verleden van dat stukje Antwerpen. Bij alle bodemingrepen in de stad is archeologie opgenomen in het planningsproces. We maken op voorhand duidelijke afspraken over het archeologisch onderzoek. Belangrijk, want bij elk bouwproject dreigt de definitieve vernietiging van het bodemarchief. En weg is weg natuurlijk. Ons onderzoek is dus de enige en laatste kans om het verleden te onderzoeken en te vrijwaren voor de toekomst.'
Begrijpen wie we zijn
‘Het is niet alleen boeiend om te zien hoe onze stad is ontstaan en gegroeid. Het is ook belangrijk om aandacht te besteden aan ons collectief verleden, omdat het veel verklaart over hoe de stad is geëvolueerd tot wat ze vandaag is geworden. Vergelijk het met je eigen persoonlijke verleden. Je wil ook graag weten waar je vandaan komt of hoe je vroeger was om je bewust te worden van wie je vandaag bent. Dat is hetzelfde voor Antwerpen, maar dan in het groot.’
Stad aan de Stroom
‘Vaak vormt archeologie de enige bron van kennis over het verleden. Zeker voor tijden waar nog geen kaarten of teksten van zijn. Het oudste verhaal van onze stad is dan ook alleen te reconstrueren via archeologisch onderzoek. In de middeleeuwen ontstond een handelsnederzetting aan de Schelde, de burcht, van waaruit het huidige Antwerpen is gegroeid. Dit weten we dankzij archeologisch onderzoek dat sinds de jaren 50 in deze zone, nabij het Steen, is uitgevoerd. Die krijgt de laatste tijd opnieuw veel aandacht door alle geplande infrastructuurwerken. Hier liggen de laatste stukken van het oudste Antwerpen onder de grond.'
Verwondering
‘Elke archeologische werf trekt veel nieuwsgierige kijkers, jong en oud. Denk maar aan de stukken Spaanse omwalling die steeds opnieuw veel aandacht trokken. Wanneer we opgraven, voorzien we daarom altijd informatie aan de werfhekken. Of we maken tijd om geïnteresseerde passanten wat uitleg te geven. Als het kan, organiseren we een bezoekmoment op de site, dat trekt altijd veel volk. Er zijn mensen die elke dag komen kijken hoe de werkzaamheden evolueren. We merken ook veel belangstelling van buurtbewoners. Zij zijn erg geïnteresseerd in de lokale geschiedenis van hun wijk. De verwondering van wat onder hun straatstenen ligt, speelt daarbij mee.’
Archeologie maakt ons collectief verleden tastbaar. Dat werkt verbindend. Eén van onze belangrijkere vondsten is de schedel van de ‘oudste Antwerpenaar’ die we in 1997 vonden op de Koraalberg. Het gaat om de schedel van een jongeman van zo’n 25 à 30 jaar, uit de negende eeuw. Toen was Antwerpen nog maar een kleine nederzetting aan de Schelde.
- Anne Schryvers
