Naar overzicht
  • Slide 0
De Antwerpse Poesjenellen
Naar alle portretten

Als de poppen aan het dansen gaan

‘Zolang we kunnen, blijven we hiermee doorgaan.’ Robert Van Cakenberghe houdt met enkele naaste familieleden en vrienden de Antwerpse volkstraditie van de poesjenellen levend. ‘Maar hoe het na ons zal vergaan, is een groot vraagteken. Het is niet zo dat er nog veel andere Poesje-theaters bestaan in onze stad.’

 

Schalkse marionetten

Al in de 16e eeuw werd in Antwerpse achterkamers poesjenellentheater opgevoerd. Maar vooral in de 19de eeuw beleefden de schalkse marionetten hun hoogdagen. De karikaturale Antwerpse figuren waren razend populair in de volksbuurten. Het arme publiek kon zich geen plaatsje in de schouwburg veroorloven, dus keken ze naar de Neus, de Schele, de Kop, de Bult en Belleke, houten marionetten in plaats van echte acteurs. Er waren in onze stad een veertigtal 'Poesjes', verspreid over verschillende wijken.

 

50 jaar Poesje

Eind 19e eeuw bleef er nog maar één poesjenellenkelder over, in de Repenstraat. Neel Van Cakenberghe pikte de traditie op in 1962 en begon er opnieuw Poesje-voorstellingen te spelen voor groepen. Vandaag houdt zijn kleinzoon Robert de traditie in ere. ‘Ik speel al mee van mijn 12 jaar, met mijn grootvader. Ik ben er echt mee opgegroeid en doe het intussen al zo’n 50 jaar. Mijn vrouw en kinderen spelen mee, en een goede vriend en zijn vrouw. Want voor elk stuk moet je altijd met zijn 6 zijn.’

 

Hedendaagse twist

‘Een voorstelling begint met een stuk uit het repertoire. Van de 15 oorspronkelijke volksvertelsels selecteerden we er 4, die we afwisselend opvoeren. Die oude verhalen geven we wel een hedendaagse twist. Je kan onmogelijk spelen zoals 50 jaar geleden: de humor is volledig veranderd. En lachen is net het belangrijkste component. We voegen daarom accentjes toe uit de actualiteit: iets wat we hebben opgepikt op radio en televisie, en wat mensen beroert. Het gaat vooral om de interactie met het publiek.’

 

Schampen

‘Daarna komen de ‘schampen’. De poppen leveren op hun grofgebekte manier brutale commentaar op de toeschouwers. Dat is het leukste, hier kunnen we volop improviseren. We krijgen op voorhand via mail een lijstje door met welke deugnieterij de mensen allemaal hebben uitgespookt: er zijn er die al eens een pintje drinken, anderen kijken graag naar de vrouwtjes. En daar spelen we gretig op in natuurlijk. Vroeger was dat niet zo. Toen kwam het publiek binnen en werden de schampen gebracht op het moment. Die beperkten zich dan tot iemand met flaporen of een dikke neus of zo. Vandaag is het iets persoonlijker.’

 

Oude tradities

‘Alleen de mannen mogen praten. De vrouwen spelen mee maar mogen geen woord zeggen, haha. Dat is een oude traditie van de rederijkerskamer die ik zelf heel plezant vind. Ook onze speciaal ingerichte poesjenellenkelder is een belangrijk deel van de beleving. We hebben al eens op locatie gespeeld, aan de universiteit en in een café, maar dat mist toch veel charme. Daarom nodigen we de groepen uit in onze kelder, de échte thuis van de Poesje.’

 

Hoe de toekomst eruit ziet? Ik heb enkel twee dochters en zij hebben wel allebei een vriend. Maar de ene komt uit West-Vlaanderen, en de andere uit Schoten. Beide spreken geen Antwerps. Dat is problematisch, want de taal is de ziel van de Poesje natuurlijk. Hopelijk vinden we andere liefhebbers die deze traditie levend kunnen houden.

- Robert Van Cakenberghe

 

De Antwerpse Poesjenellen 1
De Antwerpse Poesjenellen 2
De Antwerpse Poesjenellen 3
De Antwerpse Poesjenellen 4
De Antwerpse Poesjenellen 5
De Antwerpse Poesjenellen 6
De Antwerpse Poesjenellen 7
De Antwerpse Poesjenellen 8