De klinkende trots van Turkije
Zijn vader leerde hem ‘onder lichte dwang’ zijn eerste melodieën op de bağlama spelen toen Serdar Demirbas een jaar of 7 was. Vandaag geeft Serdar op zijn beurt, als muziekleraar aan de Academie van Berchem, de liefde voor de Turkse luit door aan de jongere generatie. ‘De bağlama is iconisch Turks erfgoed. Voor veel van mijn leerlingen is dit een belangrijke motivatie om het instrument te leren.’
Turkse langsteelluit
De bağlama is een snaarinstrument dat hoort tot de familie van de langsteelluiten. Net zoals de westerse luit en de Midden-Oosterse oud heeft het instrument een diepe ronde rug, maar een veel langere nek. ‘Vaak wordt de bağlama verkeerdelijk een saz genoemd’, legt Serdar uit. ‘Maar is er een groot verschil. Saz is een overkoepelende term voor langsteelluiten, terwijl bağlama de specifieke benaming is voor de kortere variant. Er bestaan immers verschillende soorten. Een bekend broertje van de bağlama is de bouzouki, die vooral in Griekenland wordt bespeeld.’
Herinnering aan Turkije
‘Mijn vader vond het belangrijk me als kind al de melodieën en technieken van de bağlama aan te leren. Zo zorgde hij ervoor dat de herinnering aan het moederland Turkije levend blijft. Datzelfde nostalgische gevoel leeft vandaag bij veel van mijn leerlingen. Ik ben daarom heel dankbaar dat de Academie van Berchem de bağlama mee in haar aanbod heeft opgenomen. In Berchem leeft een grote Turkse gemeenschap. Die vinden nu de weg naar de academie dankzij deze lessen bağlama. Nog belangrijker is dat jongeren hier trots kunnen zijn op hun eigen erfgoed, en dat ze er een ambassadeur van kunnen worden.’
Kruispunt van muziekstijlen
Turkije heeft een lange geschiedenis als kruispunt tussen verschillende beschavingen, zoals onder andere de Griekse, Romeinse, Perzische en Turkse beschavingen. Daar komt bij dat in Turkije meer dan 80 verschillende etnische groepen leven, elk met eigen culturele en muzikale karakteristieken. Al die verschillende muziekstijlen dragen bij tot de veelzijdigheid van het instrument, dat al vernoemd werd in oud-Perzische teksten uit de 5de eeuw na Christus.
De bağlama is de onbetwiste koningin van de Turkse muziekcultuur. Het instrument werd lange tijd gebruikt door troubadours en stadsvertellers als begeleiding bij hun gedichten en verhalen. Vandaag vormt ze de kern van alle Turkse volksmuziekensembles en -orkesten. Ze is ook steeds vaker te horen als solo-instrument in jazz- of popmuziek. Enkele grote namen zijn Erdal Erzincan, Arif Sağ, Talip Özkan en Neşet Ertaş.
- Serdar Demirbas
